Page 49 - Gastronomi Dergisi

GA STR O N O Mİ

analiz

Ana sebepleri şöyle sıralayabiliriz: yapıyor, gelecek ile alakalı soru işaretleri de altını çizeyim. Döviz ve faiz üzerinde baskı
4 Öngörüsüzlük başlamıştır. yaratan hamleler yapıyor, en önemlisi bilim uygulandığı zaman, vatandaşlar daha önce
4 Siyaset karışıktır. ve gerçeklerden uzaklaşıyor ise güçlü ülke yaşanmış acı tecrübeler ışığında, akıllarındaki
4 Diplomasi sıkıntılıdır. olarak anılması imkansızdır. Bu iş milli gelire dolar kuru neyse bir gün gerçekleşecekmiş
4 Bağımsız karar alması gereken kurumlar ya da nüfusa bakmaz. Bilim, sanat, spor ve gibi davranmaya başlarlar. Elinde dövizi
özerklikten uzaklaşmıştır. popüler kültüre iz bırakmadan “güçlü ülke” olan sevinç içinde, döviz borcu olan ise
4 Yatırım ortamı güven vermiyordur. diye ortaya çıkmak zor. Mesela Avusturya korku içinde bekler. Satıcılar mallarını
4 Rekabet ortamı ve piyasa ekonomisinden ve Belçika’nın milli gelirleri Endonezya, ve hizmetlerini devletin zorla tuttuğu
uzaklaşılmıştır. Hindistan ve Rusya’dan küçüktür. Ancak kura göre değil, gelecekteki seviyesine
4 Bazı kararlar “keyfi” görüntü veriyordur. güçlerini silahla ortaya koymazlar. Özetle, göre fiyatlamaya başlarlar. Yani döviz
bilim ve pratikle alınması gereken kararlara yükseldiği zaman fiyatlara yansımasın diye
Bir ülkede bu sayılanların önemli bir kısmı siyasi tercihler karışmış ise zaten iktisadi dövizi tutmak yine aynı sonucu yaratıyor:
çeşitli seviyelerde cereyan ediyorsa, zaten rasyonelden çıkılmıştır. Yani, ekonomik
parasının kıymeti hızla düşer. Açıkçası ulusal kararlar hakim olan yaklaşımın sonucudur, Enflasyon.
paranın değerini koruyacak olan adımlar, sebebi değil. Bunu anladığımız zaman,
döviz kurlarını kontrol etmekten çok, “güçlü ulusal paranın değerinin ekonomideki teknik Tabii bu durumun iki çözümü var. Birincisi,
ülke” izlenimini veren adımlar atmaktır. Bir yaklaşımlarla değişmediğini, sosyal ve Mısır gibi hemen serbest piyasa şartlarına
ülke kuruluş prensiplerine aykırı davranıyor, siyasal yaşamdaki tecrübelerin neticesinde geçmek ve tasarruf sahiplerine ulusal para
vatandaşlarına aynı konuda farklı muamele değiştiğini kavrayabiliriz. Bir başka gerçeğin cinsinden tatminkar bir faiz teklif etmek. Bu
aynı zamanda bir yıldan kısa vadeli süper
bono ile de yapılabilir.

İkincisi sadece para piyasasında değil tüm
mal ve hizmet piyasalarında sert bir kontrollü
döneme geçmek ve bu yolla ekonomiyi
yönetmek. Açıkçası ikinci şıkkın dışa açık
hale gelmiş ekonomilerde uygulanması
oldukça zor. Ancak ülkede otokrasi var ise,
bir süre idare eder. Ancak bu sefer büyüme
ve refah sorunu çıkar. Sosyal huzursuzluk
başlar. Demek ki en sağlıklı durum, mal
ve hizmet piyasalarından para piyasasına,
emekten gayri menkule kadar tüm
piyasaları serbest bırakmak, diğer taraftan
etkin denetimle bozgunculuğu önlemek.
İşte bunu başaran güçlü oluyor, parası
da güçlü kalıyor.

49