Page 48 - Gastronomi Dergisi
P. 48
GA STR O N O Mİ
analiz
Güçlü Ülkenin
Güçlü Parası Olur...
Gelişmekte olan ülkelerin en büyük takıntısı paralarının değerini
korumak. “Güçlü ülkenin güçlü parası olur” mantığından hareket
ederek, işi tersinden halletmeye çalışırlar. “Para güçlü olursa ülke de
güçlü olur.” diyerek yanlış üzerine yanlış yaparlar.
Geçenlerde Mısır, ulusal paranın değerini Özetle ham maddede dışa bağımlı olan
korumak amacıyla gösterdiği beyhude ülkelerde iktidarlar sebeplerden çok
Prof. Dr. Emre Alkin çabayı bıraktı. Faizleri yükseltti ve döviz sonuçlarla uğraştığından, ülke parasının
kurlarını serbest bıraktı. Ardından kredi değer kaybının kaynağının kendi
notunda düzelme oldu ve IMF yardımı uyguladıkları politikalar olduğuna bakmadan,
Enflasyonun sebebi kesinleşti. döviz kurlarını kontrol etmeyi denerler.
“Denerler” diyorum çünkü ekonomi tarihinde
genellikle “fiyatlama Açıkçası, üretimde dışa bağımlı olan ülkelerin bunu denemiş ve başarmış bir ülke yok.
davranışlarında değişmeyen kaderi dolan döviz ihtiyacı, İşin acı tarafı anti-enflasyonist politikalar
için IMF de “sürüklenen kur” uygulamasını
aynı zamanda enflasyonu da körükleyen bir
bozulmalar” olarak ifade unsurdur. Sadece üretimde dışa bağımlılık desteklemiş ve Türkiye’de yaşanan 2001
edilir ama bu davranış değil, aynı zamanda kamu ihalelerinden krizinin mimarı olmuştur. O zamanki IMF
okul taksitlerine kadar her şey dolara göre
Başkan Yardımcısı Stanley Fischer, yıllar
bozukluğunun sebebi ayarlandığı için, döviz kurlarının yükselmesi sonra imzası olan bir makalede bu önerinin
ekonomi teorisinde “pass-through effect”
yanlışlığını ifade etmişti. Yani, bir ülkenin
görmezden gelinir. Söz diye bahsedilen geçişkenlik etkisi sebebiyle parasının değeri serbest piyasa tarafından
konusu bozulmanın kaçınılmaz olarak fiyatları yükseltir. Dışa belirlenmeli, müdahale edilmemeli.
bağımlılığı yüksek olan ülkelerin ihracatta
sebebi para otoritesi ve rekabetçilik elde etmek için ulusal paranın Enflasyonun sebebi genellikle “fiyatlama
ekonomi yönetiminin değerini düşürmeleri bu sebeple sonuç davranışlarında bozulmalar” olarak ifade
vermez. Çünkü maliyetler artınca enflasyon
edilir ama bu davranış bozukluğunun sebebi
nispi fiyat dengesini da artar ve en başa dönülür. Ekonomi görmezden gelinir. Söz konusu bozulmanın
teorisinde bu durum “Marshall-Lerner
sebebi para otoritesi ve ekonomi yönetiminin
bozan davranışlarıdır. Şartı” olarak açıklanmıştır ve devalüasyon- nispi fiyat dengesini bozan davranışlarıdır.
enflasyon spiralinin sebebine dair bize fikir Örneğin, fiyatlar yükselmesin diye döviz
verir. kurlarını tutmaya devam ettikçe ve politika
faizini baskılayınca, insanlar dolar-altın-
gayrimenkul-ham madde veya her türlü
malı satın almaya devam ederler. Vatandaş
haklı olarak elindeki paranın erimesinden
hoşlanmaz.
Maalesef birçok ülkede uygulanan yanlış
para ve kur politikasının yan etkisi olarak
insanların endişe içinde yarın daha pahalı
olacağını bekledikleri mal ya da hizmetleri
şimdiden satın almalarını önlemek için
kredi ve kredi kartları üzerine yapılan baskı
hedeflenen sonucu vermediği gibi bir de
durgunluk gibi yan etkiler yaratır. Ulusal
paranın değerini korumak için verilen çabalar,
yanlış bir tedavinin yan etkileri oluşmasın diye
hastayı uyutmaya çalışmak gibidir.
İşin aslı şudur. Bir ülkeye dışardan
bakanlar ve ülkenin içinde yaşayanların
algısı olumsuza dönmüş ise doğal olarak
söz konusu ülkenin parasından kurtulmak
isterler.
48
