Durağan bir müze algısının çok ötesinde: Rayiha Baharat Müzesi
Alleben Göleti’ndeki Rayiha Baharat Müzesi, Türkiye’nin ilk sergi alanlı, Ar-Ge laboratuvarlı, tadım restoranlı, endemik bitkilerin incelendiği tohum bankalı konsepte sahip müzesi. Klasik, durağan bir müze algısının çok ötesinde; hareketli, yaşayan, hikâyeleri değişen, herkese söyleyecek sözü olan bir yapı.
Aliye GÜMÜŞ
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’nin UNESCO ile başlayan gastronomi macerası, ilk olarak Mutfak Sanatları Merkezi ile taçlandırılmıştı. Ulusal ve uluslararası platformlarda yerini alan şehir, bugün yuvalama, katmer, içli köfte gibi ürünlerin dünyada pek çok yerde tanıtılmasına katkı sunuyor, yemek ritüellerini tanıtıyor. Gaziantep’in kimliğine katılan coğrafi işaretli ürünlerle zenginleşen mutfak çalışmaları son olarak mutfak okulu, müzelerle bir üst seviyeye taşındı. Gaziantep Büyükşehir Belediyesince hizmete alınan, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un katılımıyla 15 Eylül'de resmi açılışı yapılan Rayiha Baharat Müzesi de bu özel çalışmalardan biri.
“Baharatı geçmişteki tahtına oturtacak”
Alleben Göleti’ndeki Rayiha Baharat Müzesi, Türkiye’deki ilk sergi alanlı, Ar-Ge laboratuvarlı, tadım restoranlı, endemik bitkilerin incelendiği tohum bankalı konsepte sahip müzesi. 3 katlı tesiste her katta farklı bir işleyiş ve bütünde otantik bir kompozisyon bulunuyor.
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Kültür Turizm Dairesi Başkanı ve Gaziantep Büyükşehir Belediyesi MUSEM Mutfak Akademisi Başkanı Fikret Tural, müzeyle ilgili şu bilgileri veriyor: “Rayiha klasik, durağan bir müze algısının çok ötesinde; hareketli, yaşayan, hikâyeleri değişen, herkese söyleyecek sözü olan bir yapı olarak kurgulandı. Müzede görevli raviyanlardan baharatın tarihini dinlerken, Ar-Ge bölümünde baharatın DNS’sı, özü, özgün efektleri araştırılacak, restoranımızda baharatı geçmişteki tahtına oturtacak yeni lezzetler tasarlanacak. Burası baharatın sesini, müziğini, rengini ve şifasını deneyimleyebileceğiniz bir dünya.”
Baharatlar, raviyanlar tarafından anlatılıyor
Rayiha Baharat Müzesi’nde araştırılmış, dönemsel olarak sergilenecek 150 bitki olduğunu söyleyen Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Mutfaklar Koordinatörü ve Mutfak Sanatları Merkezi (MSM) Başkanı Doğa Çitçi, şu anda 112 bitkinin sergilendiğini belirtiyor. Doğa Çitçi, “Müzenin misyonu, baharatların inanılmaz derecede zengin dünyası hakkındaki bilgileri tüm çeşitlilikleriyle paylaşmak, bu dünyanın insanı ve insanlığı nasıl etkilediğini göstermek, gastronomi kültürünün gelişimine katkıda bulunmak” diyor.
Rayiha Baharat Müzesi’nde bitkilerin etimolojik kökenleri, botanik özellikleri, kullanım alanları, tarihçesi ve mitolojisi 9 raviyan, yani hikâye anlatıcısı tarafından ziyaretçilere aktarılıyor. Rayiha Baharat Müzesi’nde bitkiler tematik masalarda, tohum, preslenmiş fidan ve baharat hallerinde, renk duvarında renklerine göre yerleştirilmiş. Müzenin sergisi, baharatlı bitkilerin ne olduğunu, nasıl ve nerede büyüdüklerini, nasıl hasat edildiklerini ve yaşam boyunca her gün bize eşlik eden aromatik baharatlar elde etmek için nasıl işlendiklerini anlatıyor. Koku standında, dönemsel olarak değişecek 12 bitki deneyim alanında sergileniyor. Müzenin baharatlarının anlatıldığı kitabın ise yılbaşında çıkması hedefleniyor.
Aspirden gelen lezzet…
Müze içinde yer alan Baharat Araştırmaları Merkezi, sadece yeni ürün üretimi ve analizi konusunda yetkin değil, bunun haricinde bilimsel araştırmalar gerçekleştirip, ülke çapında bu araştırmaların sesini duyurmak amacıyla hayata geçirilmiş. Bu merkezin bilimsel kongrelere, sempozyumlara katılması, eğitimler düzenlemesi ve bu şekilde bilinirliğini artırması hedefleniyor. Aynı zamanda tıbbi ve aromatik bitkilerle ilgili çalışması olan uzmanlarla seminerler, söyleşiler yapılması planlanıyor.
Müzenin bir diğer olanı olan laboratuvarda, ekstraksiyon yöntemi ile pek çok bitkinin özütü ve ekstraktı çıkarılarak yeni ürünler geliştirilmesi amaçlanıyor. Eksraktı çıkarılan bitkiden kalan posa, sabun yapımında kullanılmak üzere yine kurulacak olan ‘’HAR’’ sabun ve pekmez müzesi atölyesinde değerlendirilecek.
Rayiha Baharat Müzesi’nin üst katında gölet manzaralı, 55 kişiye kadar konuk ağırlayabilen bir de restoran bulunuyor. Baharat ve bitkilerle daha önce denenmemiş tatlar sunan restoranda, ‘aspir’ bitkisinin Gaziantep sofralarına gelene kadar yolculuğunun hikâyesini dinledikten, kullanım alanlarını, özelliklerini, içeriğini öğrendikten sonra tadım restoranında aspirin tatlandırdığı lezzetleri deneyebilecek.
Ziyaretçilere, baharatlı kahve/çaylar ve kurabiyeler sunan müze katındaki aktar kafede laboratuvardan çıkan özütler ve baharat karışımları da satışa sunuluyor. Bir de müzede baharat temalı 14 odalı bir misafirhaneye yer verilmiş.