Tarımsal üretimde tehlike çanları çalıyor!

Tarımsal üretim çok zor bir süreçten geçiyor. Yüksek girdi fiyatları nedeniyle üretimi sürdürmekte zorlanan çiftçiler, bu yıl da kuraklık başta olmak üzere doğal afetlerin yarattığı büyük zararla karşı karşıya kaldı.

Dünya Gazetesi Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım'ın derlediği bilgilere göre, geçen yıl aşırı sıcak, don, sel, kuraklık, su sorunu ile karşı karşıya kalan çiftçiler, bu yıl aşırı hava olaylarının daha fazla etkisinde. Kuraklığın şiddetini artırması, sel, orman yangınları, yağış rejimindeki değişiklikle yaşanan su sorunu 2021 üretimini daha büyük oranda etkiledi.

Güneydoğu, Doğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgesi kuraklık nedeniyle tarımsal üretimde yüzde 20 ile yüzde 70 arasında değişen oranlarda zarar görürken, Ege ve Akdeniz Bölgesi’nde orman yangınları, Karadeniz Bölgesi sel felaketleri ile sarsıldı. Yaşanan her felaket tarımsal üretimin yapılmasını zorlaştırıyor. Tarımda kullanılan kimyevi gübrelerdeki son bir yıllık fiyat artışı yüzde 100’ü aşarken, mazot, tohum, zirai ilaç, hayvancılık sektörü için yem ve diğer girdilerdeki yüksek artışlar üretimi tehdit ediyor.

Ürün bazında değerlendirildiğinde aşırı hava olaylarından etkilenmeyen ürün neredeyse yok gibi. Üretimin azalması sonucu, Toprak Mahsulleri Ofisi, hububat ve bakliyat ürünlerinde geçen yıla göre alım fiyatını yüzde 35-40 oranında artırmasına rağmen piyasanın gerisinde kaldığı için iç piyasadan ürün alamıyor.

Buğdayda ithalat rekoru bekleniyor

Türkiye, yılda ortalama 20-21 milyon ton buğday üretiyor. Bazı yıllar 22.5 milyon tona çıkan üretim bazı yıllar 18 milyon tona kadar geriliyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2021 yılına ilişkin ilk tahminine göre, 2020 yılında 20 milyon 500 bin ton olan buğday üretiminin 2021’de yüzde 7.3 oranında düşüşle 19 milyon ton olacağı tahmin edildi. Amerika Tarım Bakanlığı, Temmuz ayı sonunda yayınladığı raporda, Türkiye’nin buğday üretiminin 16.5 milyon ton olacağını açıkladı. Raporda, bu üretimin 2 milyon tonunun durum buğdayı olduğu, bu sezon Türkiye’nin 11.5 milyon ton buğday ithalatı ile rekor kıracağı bilgisine yer verildi.

Kuraklık arpayı ve nohutu vurdu

Yem sektörünün önemli ürünlerinden arpada da kuraklığa bağlı olarak üretimde büyük düşüş yaşandı. Amerika Tarım Bakanlığı raporuna göre, Türkiye’nin 2021 ürünü arpa üretimi önce 7.5 milyon ton olarak tahmin edilmişti, ancak kuraklığın etkisi ile 4.5 milyon tona revize edildi. Türkiye’nin 2 milyon 750 bin ton arpa ithalatı yapacağı da raporda yer aldı. 

2018 yılından 2020 yılına kadar iki yıl Türkiye’nin nohut üretimi 630 bin ton ile çok iyi bir seviyeye geldi. Türkiye nohut ithalatını büyük oranda düşürdü. İhracatını ise ciddi olarak artırdı. Ancak bu yıl kuraklığın en çok etkilediği ürünlerden birisi de nohut oldu. Nohut üretiminin de yarı yarıya azaldığı ifade ediliyor.

Mısır üretimi de azaldı

Öte yandan Çukurova'da dane mısır hasadı başladı. Serbest piyasada tonu 2 bin 400 lirayı görse de ortalama 2 bin 350 liradan alıcı buluyor. Toprak Mahsulleri Ofisi mısır alım fiyatını açıklamadı. Üretici, serbest piyasanın altında bir fiyat açıklanmasını istemiyor. Buğday ve arpa üretimi konusundaki farklı veriler mısır için de geçerli. Türkiye İstatistik Kurumu’na göre mısır üretimi yüzde 1.5 azalma ile 6 milyon 500 bin tondan 6 milyon 400 bin tona gerileyecek. Amerika Tarım Bakanlığı ise Türkiye’nin mısır üretimini 6 milyon 800 bin ton olarak tahmin etti.

Narenciyede iki sorun var

Geçen yılaşırı sıcak nedeniyle limon, portakal ve diğer narenciye ürünlerinde üretimde önemli düşüş yaşandı. Bu yıl üretimle ilgili önemli bir sorun şimdilik yaşanmıyor. Ancak narenciyede özellikle ihracatı olumsuz etkileyecek iki önemli sorun var. Bunlardan birisi Akdeniz Meyve Sineği popülasyonunda yaşanan artış. Bu konuda mücadelenin yetersiz kalması. Diğer önemli sorun ise Avrupa Birliği’ne ihracatta analiz sıklığının yüzde 10’dan yüzde 100’e çıkarılması.

Fındık alım fiyatları yüzde 20 arttı

2021 ürünü kabuklu fındık alım fiyatı açıklandı. Giresun kalite fındığın kilosu 27 liradan, levant kalite 26.5 liradan ve sivri fındık ise 25.5 liradan alınacak. Geçen yıla göre alım fiyatları yüzde 20 arttı. Üreticinin beklentisi 30 liraydı. Açıklanan fiyat üreticiyi değil ama alıcıları memnun etti. Fındık fiyatı açıklandı, ama üretim miktarı resmi olarak açıklanmadı. Tarım ve Orman bakanlığı İl Müdürlükleri koordinasyonunda iki kez rekolte tespiti yapıldı ve üretim 650 bin ton olarak tahmin edildi. Fakat, bu resmi olarak açıklanmadı. İhracatçıların tahmini ise 815 bin ton seviyesinde. Türkiye, dünya fındık üretiminin yaklaşık yüzde 70’ini gerçekleştiriyor. Türkiye’den sonra en çok fındık üreten ülke İtalya. Bu yıl kuraklık nedeniyle İtalya›da üretimde büyük düşüş var.

Mercimek fiyatları yüzde 50 arttı

Türkiye İstatistik Kurumu, 2021 kırmızı mercimek üretim tahminini 350 bin ton olarak açıklamıştı. Ancak, kırmızı mercimek ekiminin yaklaşık yüzde 90’nının gerçekleştiği Şanlıurfa, Mardin, Diyarbakır, Batman gibi merkezlerdeki aşırı kuraklık üretimi yarı yarıya azalttı. Sektör temsilcileri üretimin en iyimser tahminle 150 bin ton olacağını ifade ediyor. Üretimdeki düşüş fiyata yansıdı. Hasat başladığında Mersin’e kabuklu mercimek teslim fiyatı ton başına 6 bin 500 liraydı, Ağustos’ta 9 bin 500 liraya kadar yükseldi. Fiyat sezon başından bu yana yüzde 50 arttı.