Gaziantep kadınları artık daha çok sahnede!

Fevziye SALAŞ

Her ne kadar mutfakla özdeşleşmiş olsalar da gastronomi dünyasının pek de görünür olmayan profesyonelleri onlar! Artık, kendilerini gösteriyor, seslerini yükseltiyor lezzet dünyasında söz sahibi oluyorlar. Her geçen gün sayıları daha da artıyor. Ülke ekonomisinde artık daha fazlalar… Hem aile bütçesine katkı sunuyor hem de yarattıkları ekonomik bağımsızlıkları ile kendi ayakları üzerinde daha güçlü duruyorlar. 

Yemek kültürü ve gastronomi turizmi ile tanınan ve ilgi gören Gaziantep’te kadın lezzet ustaları her geçen gün artıyor. Almış oldukları eğitimler ve desteklerle kendi girişimlerini hayata geçiren Gaziantepli birçok kadın, kendi işini kurdu/kuruyor. Birçoğu Gaziantep Belediyesi Mutfak Sanatları Eğitim Merkezi (MUSEM) ve Kadın Girişim Destek Merkezi’nin akademik ve ekonomik desteğini alan 100’ün üzerinde kadın son yıllarda kurdukları üretim ağı ile iş dünyasına adım attı. Bireysel çabası ve emeği ile belirli yerlere gelen bu kadınlar arasında, işini istihdam sağlayacak boyutta büyütenler de var.

Hikâyeleri kocaman 

Bazıları kendi evinin mutfağında, bazıları ufak da olsa kurdukları atölyelerde, bazıları ise açtıkları mekânlarda; emek emek yarattıkları lezzetlerle keyif ve mutluluk yaşatıyorlar. Kimi zaman bir düğün organizasyonunda, kimi zaman bir toplantıda kimi zaman da bir restoranın masasında yarattıkları lezzetlerle yapıyorlar bunu. 

Gaziantep gastronomi alanında artan kadın işletmeci sayısı her geçen gün daha da artıyor. Öyle ki bu artış kimi zaman kooperatifleşme boyutuyla daha köklü ve organize bir noktaya geldi/geliyor. 

Onlar seslerini çıkarmaya, “Bizim de söyleyecek sözümüz var!” demeye başladılar… Yarınlarda sesleri daha da gür çıkacak olan bu kadınlardan sadece birkaçını sayfalarımıza taşıyabiliyoruz. Biliyoruz ki onların hikâyeleri kocaman, yazmaya sayfalarımız yetmez. Biz sadece sınırlı sayıda ve kısıtlı boyutuyla ufak kesitler verebiliriz ancak. Zaten onlar, kendi hikâyelerini kendileri yazıyorlar. 

Ezogelin Kooperatifi kadınlara nefes oldu

2020 yılında Gaziantep Oğuzeli ilçesinde 7 kadın, İpekyolu Kalkınma Ajansı (İKA)’nın desteğiyle kurulan Tarım Okulu’nda aldıkları eğitimin ardından Ezogelin Tarımsal Kooperatifi’ni kurarak üretime başladı ve dünyaya açıldı. Bölgede yüzlerce kadına iş kapısı olan kooperatif, dondurularak kurutulmuş meyve ve sebze üreterek hem iç hem dış piyasaya ürün satıyor.

Ezogelin Tarımsal Kooperatifi şeker ilavesi olmadan dondurularak kurutulan meyve ve sebze büyük başarıya ulaştı. Kooperatifin ürünü hem kadın çiftçilerden alınıyor hem de işlenmesi kadın çiftçiler tarafından yapılıyor. Gaziantep Belediyesi’nin desteğiyle yapılan yatırımla meyve kurutma makineleri alan kooperatif üyeleri, mısırdan elmaya, çilekten Antep fıstıklı dondurmaya kadar çok farklı ve ilgi çekici ürünü kurutarak paketliyor.

Kooperatif, kadınların çalışma hayatına katılması için bir nefes oldu. Kadınlar Gaziantep’in çevre köylerinden alınan ürünleri ayıklıyor, temizliyor ve kurutuyorlar; çevre köylerde yaşayan daha önce hiç çalışmamış kadınlar burada yevmiyeyle çalışıyorlar. Ev ekonomisine katkı sunan kadınlar aynı zamanda sosyalleşme imkânı bulurken kendi güçlerini de birleştirerek üretime çeviriyorlar. 

Tarım kursunda eğitim gören kadınları da işe alan kooperatif, büyüdüğü ölçüde çalışan kadınları kooperatife ortak yaparak onları da bu ticarete ortak ediyor. 

Kooperatif, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’nin ve KAGİDEM’in birçok alanda desteğini görüyor. Kooperatife sağlanan makineler sayesinde kadınlar, tadında hiçbir bozulma yaşanmadan ürünleri kurutabiliyorlar. 

Kooperatifin çalışan sayısı mevsimine göre artıyor veya azalıyor. Mühendisler ve satış danışmanlarının destek sunduğu çalışmalar ile internet üzerinden hem yurt içine hem de yurt dışına satış gerçekleştiriliyor. Üç senedir aktif olan Ezogelin Kooperatifi’nden yüzlerce kişi geçimini sağlıyor. 

Jale Özaslan / ArtAntep, FoodAntep

Gaziantep mutfağı yüzyılların birikimi ile akıp giden zamanda kendi sentezini yapmış ve kadim bilgilerle bugüne gelmiş eşsiz bir mutfak. Mutfağın çalışanları her zaman evin kızı, gelini, kaynana, anne, konu komşu olmuş. Bugün kapılarını dünyaya açmış olan mutfak kültürümüzü yaşatanlar hep mutfak çalışanları yani Gaziantep’in yüz akı kadınları oldu. Gaziantep’te mutfak eğitimi anne yemek yaparken getir götür ile başlar. Sonra babası kızını yüreklendirmek için “Hele bize bir yemek yap da ağzımız tatlansın” gibi cesaretlendirici cümlelerle başlar ve hayatı boyunca ona eşlik edecek deneyimlerin temeli atılır.

Biz de Gaziantep Kadın Kooperatifi olarak 2006 yılında Gaziantep’in ilk kadın kooperatifini kurarak, o günden bu yana 25 çalışan ve ortak ile yolumuza devam etmekteyiz. Bir yandan geleneksel el sanatlarımızı özel tasarımlarla giyim, aksesuar, hediyelik eşyaya dönüştürerek Gaziantep Panorama Müzesinde bulunan fiziki mağazamız ve www.artantep.com üzerinden satışını gerçekleştiriyoruz; diğer yandan da yemeklerimizin temelini oluşturan salça, kuru dolmalıklar, pul biber, nane, sumak, nar ekşisi vs. gibi her Gazianteplinin mutfağında bulunan kışlık zahireleri mevsimi geldiğinde kooperatifimiz bünyesindeki kadınlarla üretiyoruz. Kadınlar hem evlerinin ihtiyaçlarını karşılıyorlar hem de kooperatifimiz aracılığı ile ürünlerin ticaretini yapıyorlar. www.pazarama.com’da FoodAntep olarak açtığımız online satış mağazamızdan ürünlerimize ulaşmak mümkün.

 

Hatice Akdulum/ Mumbarcı Hattuç Bacı

Ben Hatice Akdulum, 57 yaşında bir ev hanımıyım. Dört çocuğum var. Evimi kendi çapımda işletme haline getirdim, herhangi bir mekâna sahip değilim. Odamın birini mumbar ve şırdan doldurma atölyesi olarak düzenledim. Balkonumu ise mutfak haline getirerek, yaptığım ürünlerimi yıkıyor ve pişiriyorum.

Ben bu işe 50 yaşında, herkesin emekli olduğu bir yaşta başladım; 2016 yılında dar boğazdan geçtiğimiz bir dönemde, ev ekonomisine katkıda bulunmam gerekiyordu ve ilk adımı attım. Oğlumun arkadaşı küçük bir işletme açtığında benden mumbar dolması yapmamı istedi. Haftada 1 kg mumbar dolduruyordum. Daha sonra sosyal medya üzerinden mumbar dolması satmaya başladık. Sosyal medyanın gücü ile tanınma fırsatı buldum. Mekânım yok ama bugün ben restoranlara toptan satış yapıyorum.

Başta eşim ve ben olmak üzere kadın komşularımla kurduğumuz bir ekiple 7 kişi olarak çalışıyoruz. 

Temizliği ve yapımı çok meşakatli olan, çok emek isteyen; koyunun bağırsak ve midesini kullanarak yemekler hazırlıyorum. Bağırsağından Güney Doğu Anadolu Bölgesi'ne ait mumbar, midesinden de Adana iline ait şırdan dolması yapıyorum. 

Bu süreçte Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve Kent Konseyi’nden destek aldım, hala da almaktayım. Bizim gibi ev hanımlarına haftada bir gün pazarda standlar kurup satış yapma imkanı sundular. Ramazan şenliklerinde, sokak şenliklerinde ve Gastroantep Festivallerinde bizlere ücretsiz standlar sağlanıyor. 

Gaziantep'te kadınlarımız gastronomi alanında çok şanslılar. Belediyemiz her türlü imkanı bize sağlağı için kadınlar olarak söz sahibi olabiliyoruz. Bu konuda Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin ve ekibine, Gaziantep Kent Konseyi'ne teşekkür ederim.

Açıldığım günden bu yana çok yol kat ettim. Ev hanımı iken bir iş kadını oldum ve kendi ayaklarımın üzerinde durabiliyorum. Bir kadın isterse her şeyi başarır ve her zorluğun üstesinden gelebilir.

Derya Fesligil / Börek Deryası 

Mutfakta yemek yapmayı ve yeni lezzetler yaratmayı hep sevdim. Etrafıma yaptığım lezzetler çok beğenilince ev bütçesine destek olmak için bu işi profesyonelce yapmaya başladım. 

Bir taziye evine yaptığım iki tepsi börek ilk işim oldu. Sonrasında evde üretmeye, çevreme duyurmaya başladım. Bir gün arkadaşlarımdan duyduğum bir kermese katılmaya karar verdim ve hazırladığım onlarca lezzet biterken, benim piyasaya dair gözlem yapmama da vesile oldu. Sosyal medyada kurduğumuz bir grup, 14 bin takipçiye ulaştı. Bu sayfa sayesinde kendimi duyurmaya ve pazarımı büyütmeye başladım. Börek Deryası isminde kendi sayfamı oluşturdum. Katıldığım ve evde baklava yaptığım bir televizyon programı benim güvenimi ve motivasyonumu daha da artırdı. Gastroantep Festivali’ne katıldım, başka platformlarda stantlar açmaya başladım 

Kadın Girişim Destek Merkezi'yle görüşüp bir ortakla imalatçılığa başladım. İki yıldan beri Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Sanayi Odası ve İpek Yolu Kalkınma Ajansı’nın birlikte yürüttüğü projede yer alıp orada kendi imalathanemi kurdum. 15 yıldan beri bu işi profesyonel olarak yapıyorum.

Kadın Girişim Destek Merkezi (KAGİDEM)’de kendi maddi imkânlarımızla işliğimi kurarak, kadın girişimci olarak başlamış oldum. Şimdi cafelere, hastane ve okul kantinlerine, simitçilere, otellere, pastanelere, düğün nişan organizasyonlarına, taziyelere ve birkaç market reyonuna şoklanmış dondurulmuş ve tezgahta satılmak üzere toptan ürün veriyor; şehir ve yurt dışına gönderim yapıyorum.

Ürettiğim ürünler yöresel, Gaziantep’e özel lezzetler. Böreği eski Antep baklavacı usulü yapıyorum. Farklı lezzetlerle de ürünlerimi zenginleştirdim; kattığım özel katıklarım ve soslarım ile kendime özgü, yenildiğinde Börek Deryası’ndan olduğu anlaşılan lezzetler oluşturdum. Tepsi katmerim, baklavam ve yöresel lezzetlerimizle birlikte onları da üretiyoruz. Ocak ayı itibariyle ilk şubemizi açtık ancak 6 Şubat depremini yaşadık. Pes etmeden “devam” dedim. 

Bir kadın, bir anne ve bir eş olarak çok zorluklar yaşadım; hala da yaşıyorum. Gaziantep’in ilk ve tek kadın su börekçisi, baklava üreten kadınıyım. Bu ustaların bile çok garibine gitti, benim duruşum ve yakaladığım kaliteyi görünce saygı duymaya başladılar. Ama şunu söylemeliyim ki; kadın girişimci, işletmeci olmak çok zor. Bu süreçte dimdik ayakta durdum; kendinden emin olan hiç yanılmaz, kendinize “ben yaparım” dediğiniz an bitmiştir, yaparsınız. Ben ustalık ve usta öğreticilik belgelerimi yıllar sonra aldım.

 

Dilek Demirsoy / Dileğin Mutfağı

Küçüklüğünden beri mutfak merakı olan Dilek Demirsoy, bu işi iki yıldır yapıyor. 2021 yılının Aralık ayından bugüne evinde yaptığı yemekleri @dileginmutfagi27 isimli instagram hesabı ile oluşturduğu satış ağından yaptığı gibi aynı zamanda bu kanaldan müdavim müşterilerini oluşturuyor.  

Gaziantep doğumlu olan Dilek Demirsoy, Gaziantep mutfağından oluşturmuş olduğu menüye ayrıca pasta ve tatlı çeşitlerini de dahil etmiş. 

“Antep yuvalaması, içli köfte sarma, dolma çeşitleri ve bizim Gaziantep’e özgü fıstıklı kerebiç kurabiye ve kendi tariflerimden tatlı kurabiye çıkarıyorum” şeklinde menüye dair detayları paylaşan Demirsoy, 50-60 kişiye kadar menü çıkartabiliyor. 

MUSEM Akademi’de 8 hafta süren Temel Pastacılık eğitimi alan Demirsoy, 2022 Gastroantepfest’te de bir girişimci olarak stant açmış.

“İhtiyacın mı var?” şeklinde söylemlere maruz kaldığını ifade eden Demirsoy, işini kurarken amacının kendi ayakları üzerinde durmak ve bu uğurda bir marka yaratmak olduğunu ifade ediyor. 

İki yıl gibi kısa bir sürede büyük bir başarı yakalayan Demirsoy, bugün geldiği noktayı; “Güzel bir yol kat ettiğimi düşünüyorum. Sayfamı kurduktan 3 ay sonra Yemek Zevki dergisine Antep lezzetleri tanıtımı yaptım, ara ara da devam ediyorum. İstanbul’da Şef Didar Yanar’ın kurduğu Pastacılar Derneği üyesi oldum. Titizlikle üretiyorum. Lezzetlerimin tadına bakanlar hep memnun kalıyor” şeklinde değerlendiriyor.