Avrupa Yeşil Mutabakatı düzenlemelerine uyum için Ticaret Bakanlığı tarafından Yeşil Mutabakat Eylem Planı hazırlandı. Bakanlığın açıklayacağı Planın uygulamasını takip etmek için Bakan Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu oluşturuldu.
Yeşil Mutabakat Eylem Planı ile İlgili 2021/15 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi, 16 Temmuz 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
Yoksulluğa son verilecek…
BM çatısı altında Türkiye’nin de dahil olduğu 193 üye ülkenin oybirliği ile yürürlüğe giren 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündeminin, yoksulluğa son verilerek refahın artırılmasının yanı sıra iklim değişikliği ile küresel mücadeleyi ekonomik ve sosyal açıdan kapsayıcı bir kalkınma modelinin ayrılmaz parçası haline getirmeyi öngördüğüne dikkat çekilen Genelgede, dünyada iklim değişikliği ile mücadele politikaları hız kazanırken, sürdürülebilir ekonomik büyümenin sağlanması hedefinin, iklim değişikliğini uluslararası ekonomi ve ticaret politikalarının da merkezine taşıdığı vurgulandı.
Ekonominin yeşil dönüşümüne yönelik hedefler
AB’nin 11 Aralık 2019 tarihinde Avrupa Yeşil Mutabakatı ile ekonomisinin dönüşümünü sağlayacak yeni bir büyüme stratejisi benimseyeceğini açıkladığı ve takip eden süreçte, uluslararası ekonominin önde gelen diğer aktörlerinin de ekonomilerinin yeşil dönüşümüne yönelik hedeflerini belirlediğinin görüldüğü belirtilen Genelgede, şu açıklamalara yer verildi:
“Bu itibarla; Avrupa Yeşil Mutabakatı ile AB politikalarında öngörülen değişiklikler, uluslararası ticaret ve ekonomide meydana gelen dönüşüm ile 2023 ve kalkınma hedeflerimiz doğrultusunda; ekonomimizin lokomotifi olan ihracatımızda rekabetçiliğimizin korunması ve geliştirilmesi, AB ile Gümrük Birliği kapsamında tesis edilen ileri ekonomik bütünleşme ile ülkemizin küresel ekonomiye ve tedarik zincirlerine sağladığı entegrasyonun güçlendirilmesi bakımından büyük önem arz etmektedir. Bu çerçevede; ülkemizin her sürdürülebilir, kaynak-etkin ve yeşil bir ekonomiye geçişine katkı hem de Avrupa Yeşil Mutabakatı ile öngörülen değişikliklere Türkiye-AB Gümrük Birliği kapsamında sağlanan bütünleşmeyi koruyacak ve daha da ileri taşıyacak şekilde uyum sağlamasını teminen Ticaret Bakanlığı tarafından kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşları ile iş birliği içerisinde hazırlanan “Yeşil Mutabakat Eylem Planı” Bakanlığın resmi internet adresinde yayımlanacaktır.
Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu tesis edildi
Eylem Planının uygulanmasını takip etmek, küresel politika gelişmeleri doğrultusunda çalışmaları yönlendirmek ve gerekli koordinasyonu sağlamak üzere Ticaret Bakanlığının ilgili Bakan Yardımcısının Başkanlığında, Strateji ve Bütçe Başkan Yardımcısı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Çevre ve Şehircilik, Dışişleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Hazine ve Maliye, Milli Eğitim, Sanayi ve Teknoloji, Tarım ve Orman, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlıklarının Bakan Yardımcılarının katılımıyla “Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu” tesis edilmiştir.”
STK’lar gruba çalışmalarında yardımcı olacak
Çalışma esasları Çalışma Grubu tarafından belirlenecek olan Çalışma Grubunun sekretarya hizmetleri Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve AB Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecek. Grubun çalışmalarına yardımcı olmak maksadıyla, ihtisas çalışma grupları oluşturulabilecek, çalışma ve toplantılara, ilgili kurum ve kuruluşların yanı sıra üniversiteler, STK’lar, meslek birlikleri, konu ile ilgili özel sektör temsilcileri davet edilebilecek.
Her türlü destek titizlikle sağlanacak
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzalı Genelgede, “Yeşil Mutabakat Eylem Planı kapsamındaki tüm kamu kurum ve kuruluşlarının üzerine düşen görev ve sorumlulukları hassasiyetle yerine getirmesi; Eylem Planının uygulanması sürecinde ihtiyaç duyulacak her türlü destek ve yardımın, bütün kamu kurum ve kuruluşlarınca titizlikle sağlanması” istendi.
Yeşil ekonomiden Türkiye nasıl etkilenecek?
Avrupa Komisyonu tarafından yeni bir ticaret sisteminin düzenlendiği Avrupa Yeşil Mutabakatı ile yalın bir “çevre” stratejisi değil, ülkemizi de yakından ilgilendiren yeni bir uluslararası ticaret sistemi ve iş bölümü kurgusu söz konusu. AB’den karbon kaçağını azaltmak amacıyla, SKD mekanizmasıyla ticari alanda yeni vergiler ve tarife dışı engeller ile kapsanmış yeni bir sistem üzerine çalışmalar sürüyor.
İhracatının yarısından fazlasını Avrupa’ya yapan Türkiye için ise sistem üzerinde alınacak olan hızlı ve planlanmış tedbirler ile durumun fırsata dönüşebilmesi söz konusu. Mutabakat sürecinin Türkiye açısından kritik etkisi ise AB’nin Serbest Ticaret Anlaşmalarının sürdürülebilirlik ve Paris Anlaşmasının uygulanması hükümlerini içeriyor olması.
Mutabakat en çok hangi sektörleri ilgilendiriyor?
Avrupa Yeşil Mutabakatı içinde yer alan Sınırda Karbon Düzenlemesi, aslında AB ile ihracat yapan her sektörü yakından ilgilendiriyor. Fakat en çok karbon emisyonuna sebebiyet veren sektörler üst sıralarda yer alıyor. Bu sektörler aynı zamanda AB ile en çok ticari faaliyetlerinin de bulunduğu sektörler.
Çimento ve Yapı sektörü ilk sırada yer alan sektörlerden; Sınırda Karbon Düzenlemesi kapsamında ilk olarak çimentonun hammaddesi olan kinker ve kireçtaşı gibi maddelerin, sonrasında ise kağıt ve organik kimyasallar gibi ürünlerin vergilendirmesi bekleniyor. Şu an AB pazarında geçerli olan ton başına CO2 için 30 Euro ücretlendirmeye tutulması halinde, 170 milyon Euro ek karbon vergi ödemesi öngörülmekte.
Perakende sektörü ise ikinci sırada yer alıyor; Üretim, lojistik, dağıtım ve ulaşımdan CO2 emisyonları ile mal ve hizmet ihracatı kaynaklı sera gazı emisyonları baz alındığında üst sıralarda konumlanıyor.
Tarım ve gıda sektörleri ise 2030 yılına kadar pestisit kullanımlarını %50, gübre kullanımlarını ise %20 azaltmak hedeflenirken, organik tarıma da ağırlık verilmesi bekleniyor. Sınırda Karbon Düzenlemesi ile karbon ton fiyatı üzerinden yaklaşık 90 milyon Euro karbon maliyeti ödemesi bekleniyor. Bu tutar CO2 ücretlendirmesi 50 Euro olması durumunda ise 150 milyon Euro olacak.
Sanayi sektörü, sera gazı salınımına en çok sebebiyet veren ve en büyük dönüşümün de yer alacağı sektörlerden biri. Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında daha çevreci, döngüsel ve dijital bir sanayi stratejisinin benimsenmesi gerekli. Sınırda Karbon Düzenlemesi kapsamında en yüksek maliyete tabi tutulacak sektörlerden. Öngörülen ihracat maliyeti güncel ücretlendirme olan 30 Euro/tCO2 için 100-150 milyon Euro.
Tekstil sektörü, Türkiye’nin AB ile en çok ihracat ilişkisi kurduğu sektörlerden biri. Üretim aşamasında yüksek elektrik tüketimine bağlı olarak karbon emisyonuna sebep oluyor. Güncel ve Sınırda Karbon Düzenlemesi ile öngörülen ücretlendirmeler doğrultusunda sırasıyla 135 milyon Euro ve 225 milyon Euro ek karbon maliyeti öngörülüyor.
Enerji sektörü de Avrupa Yeşil Mutabakatı’ın öncelik verdiği sektörlerden biri. Ülkemizin sera gazı emisyonunun %72,8’inden sorumlu olması nedeniyle dönüşümün yüksek oranda yaşanacağı sektörlerin başında gelecek. Enerji verimliliği kapsamında, elektrik, gaz, bina, ulaşım, yeşil teknoloji ve endüstri gibi çeşitli enerji kaynaklarının entegre edilmesi, fosil yakıt kullanımlarının yenilenebilir enerjiye dönüştürülmesi ve temiz enerji kullanımını teşvik etmesi önemli.