Polietilen atık ithalatına 18 Mayıs'ta getirilen yasak 'sıkı denetimler' ile kaldırılacak. 3 bakanlık ve sektör temsilcileri taslak üzerinde uzlaştı. Yeni uygulama ile firmalara teminat mektubu şartı getirilecek, ithal edilen atık limandan fabrikaya gidene kadar çipli sistemle takip edilecek.
Büyük tartışmalara ve tepkilere neden olan polietilen atık ithalatı yasağına, daha sıkı denetim uygulamalarıyla son veriliyor. Edinilen bilgiye göre, Ticaret Bakan Yardımcısı Mustafa Tuzcu’nun ev sahipliği yaptığı, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Hasan Büyükdede ile Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı Mehmet Emin Birpınar’ın yer aldığı toplantıda; Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Ankara Sanayi Odası (ASO), Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV), Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED), Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) ve Geri Kazanım Derneği gibi STK’lardan sektör temsilcileri ile plastik atık ithalatını düzenleyen taslağın son hali istişare edildi. Plastik atık ithalatıyla ilgili geçmiş tartışmalarda denetimlerin yetersizliği üzerinde çok duruluyordu.
1350 firmanın tüm lisansları yeniden gözden geçirilecek
Hazırlanan taslakta birtakım sıkı denetim tedbirleri alındığı öğrenildi. Tedbirlerin başında mevcut 1350 geri dönüşüm firmasının tüm lisanslarının yeniden gözden geçirilmesi geliyor. Atık ithalatında suiistimalin önüne geçebilmek için de teminat mektubu zorunluluğu geliyor. Ton başına 100 TL şartının olacağı iddia edilen teminat mektubu ile aynı zamanda merdiven altı firmaların da engellenmesi planlanıyor.
Kırma makinesi kapasitesi yerine ısıl işlem baz alınacak
Plastik atık ithalatının miktarını azaltmaya yönelik baz alınan kapasite de değiştiriliyor. Uygulamada, ithalatçı firmalar kırma makinesiyle elde edilen üretim kapasitelerinin en fazla yüzde 50’sine kadarını ithal edebiliyor, kalan kısım da yurt içinden temin ediliyordu. Taslakta yer alan düzenlemeyle kırma makinesi kapasitesiyle değil daha büyük yatırım gerektiren ve daha katma değerli ürün aşaması olan ısıl işlem kapasitesi baz alınarak ithalat oranı belirlenecek. Böylece ithalat miktarı düşürülecek.
Çiple takip edilecek, mevzuat yakın zamandan yayınlanacak
Taslaktaki bir diğer düzenlemeye göre, firmalar daha çevreci geri dönüşüm yapılması için gerekli makine- ekipmanları bulundurmak zorunda olacak. Bu makinelerin ne olduğuyla ilgili istişareler sonunda bir liste yapıldığı öğrenildi. Önemli bir diğer gelişme ise ithal edilen atığın takibi için tehlikeli atık taşımacılığında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kullandığı Mobil Atık Takip Sistemi’ne (MoTAT) ithal plastik atık da dahil edilecek. Böylece ithal plastik atık limandan fabrikaya gidene kadar çipli sistemle takip edilecek. Ürünün gerçekten fabrikaya mı yoksa beyan dışı bir yere mi gittiği tespit edilebilecek. Söz konusu bu iki düzenleme ile piyasada ‘çantacı atıkçı’ olarak bilinen, ürün ithal ettikten sonra geri dönüştürmeyip ticaretini yapanların engellenmesi hedefl eniyor. Söz konusu değişiklikleri öngören mevzuatın yakın zamanda yayınlanacağı düşünülüyor.
Atık ithal eden firma sayısı ciddi oranda düşebilir
Ticaret Bakanlığı’nda gerçekleştirilen istişare toplantısında yer alan TOBB Plastik, Kauçuk, Kompozit Sanayi Meclis Başkanı ve PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, bir buçuk aydır çeşitli denetim mekanizmaları üzerinde ilgili bakanlıklar ve TOBB Atık Sanayi Meclisi ve STK’ların çalıştığını ve gelinen noktada polietilen atık ithalatında yeni düzenlemeleri içeren taslağa son halinin verildiğini söyledi. Düzenlemelerin sektör için çok olumlu olduğunu belirten Eroğlu, mevzuatın yürürlüğe girmesiyle atık ithal eden firma sayısının ciddi oranda düşebileceğini kaydetti.
Eroğlu, “1350 lisanslı geri dönüşüm firması var. Bunun daha kontrollü hale getirmek lazım” dedi.
Merdiven altı üretim yapan firmalara teminat mektubu yok
Farklı atıkların ithalatında olan şimdi de polietilen atık ithalatına getirilmesi planlanan teminat mektubu zorunluluğunu da değerlendiren Eroğlu, “Artık gerçekten bu işi yapabilecek kapasitesi ve ekipmanı olan, devlete gerekli teminatı verebilenler ithal edebilecek. Teminat mektubu bankalar tarafından verilirken merdiven altı firma bu mektubu alamayacak” diye konuştu.
Hammadde bulamayan sanayici 547 milyon $ ödedi
Yasağın etkilerine ilişkin açıklamalar yapan Yavuz Eroğlu, “Türkiye’nin aylık hammadde ithalatı göz önüne alınırsa 45 günde tahminen orijinal polietilene fazladan 69 milyon dolar ödemek zorunda kalmazdık” dedi. Eroğlu, şöyle devam etti: “Geri dönüştürülen polietilende atık ithalat fiyatı kilogram başına 1,6 TL iken, bu atıklar geri dönüştürülüp hammadde olduğunda 6 liraya satılıyor. Petrokimya tesislerinden alınan polietilenin kilogram fiyatı ise 16 TL civarında. Yani aradaki fiyat farkı neredeyse 3 katı. Yurt dışından 2020 yılında 438 bin ton polietilen atık ithal edildi ve bunlar uygun fiyatla alındığından tüketicilerimize uygun fiyattan ürünler ulaştı. Geri dönüşmüş hammadde bulamayan sanayici, petrokimya tesislerine fazladan 547 milyon dolar ödedi.”
Neler olmuştu? Yasaklar neden gelmişti…
Geçtiğimiz yıl 72,3 milyon dolarlık plastik hurda ithalatının yapıldığı Türkiye’de, 2021 yılının ilk 4 ayında 2020’nin aynı dönemine göre yüzde 135 artışla 51,2 milyon dolarlık plastik ithalatı gerçekleştirilmesi, çevrecilerin tepkilerine neden olmuştu. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı yaptıkları incelemede, Çin başta olmak üzere birçok ülkenin plastik atık ithalatını yasaklamasıyla, bu ürünlerin ulusal kuralları daha esnek ülkelere yönlendirildiği bilgilerine ulaştı. Bunun üzerine bakanlık, plastik hurdaların Türkiye’ye girişinin tamamen yasaklanması için 18 Mayıs’ta Resmi Gazete’de tebliğ yayımlandı. Böylece polimer olarak bilinen plastik hurda ithalatının 2 Temmuz’dan itibaren tamamen yasaklanması kararlaştırıldı. (Dünya)