Yurttaşın kırmızı etten nispeten ucuz olduğu için tükettiği beyaz ette fiyatlar art arda gelen zamlarla kırmızı ete yaklaştı. Bir kilo dana kıyma fiyatı 60-65 TL arasında değişirken, bir kilo tavuk kanadının fiyatı 55 TL’ye kadar yükseldi. Vatandaş fiyatların sürekli artmasından yakınırken üreticiler de maliyetlerin sürekli arttığını ve sektörde ardı ardına iflas ve el değiştirmelerin yaşandığını dile getirdi.
"Uzun yıllardır sıkıntı yaşıyoruz"
Beyaz Et Sanayicileri Derneği (BESD-BİR) Başkanı Naci Kaplan, Cumhuriyet gazetesine yaptığı açıklamada, sektörde uzun yıllardır sıkıntılı bir dönem yaşandığını belirtti. Sektörün en büyük firmalarının ya el değiştirdiğini ya da iflas ettiğini anlatan Kaplan şunları söyledi: “Yıllık kişi başı tavuk üretimi 21-22 kilogramdı. Bu rakam 2020’de 19.5-20 kilograma kadar geriledi. Bu düşüş sektörü korkutuyor. Birçok firma şu an iflas etmemek için üretim kapasitelerini yüzde 25-30 oranında düşürdüler.”
“Dövizdeki artışla baş edemez olduk”
Maliyet artışlarının sektörün en büyük sorunu olduğunu söyleyen Kaplan, ana kalem olan yemde dövizdeki artışların etkili olduğunu belirtti. Kaplan, şöyle devam etti:“Maliyetle baş edemez olduk”
“Bizim maliyetlerimizin yüzde 75’ini yem oluşturuyor. Pandemi ile birlikte ihracatçı ülkelerin kendi stoklarını korumak için yem satmaması emtia fiyatlarını yüzde 80-120 arasında artırdı. Maliyetlerle baş edemez olduk. 2020 Ocak’ta 1.90 kuruşa aldığımız karton koliyi bugün 4.35 kuruşa alıyoruz. 1300 tl’ye aldığımız mısırı şu an 2550 TL’ye alıyoruz. Biz nasıl zam yapmayalım? Fiyatlar vatandaşın alım gücünü aşmaya başladı farkındayız ve bundan çok korkuyoruz, satışlarımız düşüyor” diye konuştu.
Et sektörünün %70’i dışa bağımlı
Et sektörünün yüzde 70’inin dışa bağımlı olduğunu söyleyen Türkiye Kasaplar Federasyonu Başkanı Fazlı Yalçındağ ise “Her şeye zam geliyor. Türkiye’de artmayan tek şey vatandaşın alım gücü” dedi. Bunun için temel gıda ürünlerinde KDV’nin yüzde 1’e düşürülmesi gerektiğini savunan Yalçındağ, şöyle konuştu:
“Bir kilo kıyma alan adam yüzde 8 KDV ödüyor. Eğer herkes elini taşın altına koyacaksa önce devlet koymalı. Esnafa destek vermek güzel fikir evet ama vatandaşa da destek vermek gerekiyor ki alışveriş yapsın. Esnaf böyle ayakta kalır.”
En büyük isimler artık zorda:
• Mudurnu Piliç, 2001’den itibaren birçok kez el değiştirdi, Pak Piliç’e geçti ama 2016’da kapandı. Kesimhanesi Tayland merkezli CP Piliç’e satıldı.
• Şeker Piliç 2015’te iflas etti. Tesislerinin bazı bölümü icradan satışa çıkarılarak Asil Nakliyat’a satıldı.
• Sektörün en eskilerinden Bandırma Vitaminli Yem’in yüzde 79.48’i, 2017’de Brezilyalı BRF ile Katar Yatırım Otoritesi ortaklığına devredildi.
• Keskinoğlu, 2018’de konkordato ilan etti ve hisselerini Vakıfbank, Halkbank ve Ziraat Bankası devralarak üretim devam ettirildi.
• 2019’da Adana’da konkordato ilan eden 40 yıllık Garip Tavukçuluk’un yem bulamadığı yaklaşık 300 bin civcivin bakımını 3 tavukçuluk firması üstlendi.
• 5 bin kişiyi istihdam eden Samsun menşeili, Köy-Tür firması 15 Ekim 2020’de konkordato ilan etti.